Pahlawan-Pahlawan Terbilang Melayu Alim?

Pahlawan-Pahlawan Melayu Pahang yang terbilang dan paling terkenal ialah Mat Kilau, Dato' Bahaman Orang Kaya Semantan dan Tok Gajah, ayah Mat Kilau. Bersama-sama ketiga pahlawan ini yang juga dianggap handal ialah Mat Lela, Awang Leh ( Saleh ), Awang Teh ( Latif )dan Awang Noh ( Yunus atau Nuh ).

Kalau kita membaca sejarah ulama'-ulama' Terengganu dari tahun 1850 - 1930an, kita akan menemui kisah beberapa orang ulama' Terengganu seperti Tokku Paluh dan Haji Abdul Rahman Limbong. Di zaman Tokku Paluhlah sedang membaranya api perjuangan pahlawan-pahlawan Pahang ini. Mereka dikatakan sering menghubungi Tokku Paluh di Terengganu.

Mungkin ramai daripada kita menganggap bahawa pahlawan-pahlawan Melayu kita tak kira dari mana mereka menggerakkan perjuangan mereka seperti Tok Janggut di Kelantan, Mat Saleh di Sabah, Datok Naning di Negeri Sembilan, Datok Maharaja Lela di Perak dan lain-lain semuanya tidak lebih daripada pendekar-pendekar dan pahlawan-pahlawan yang hanya tahu ilmu kependekaran sahaja. Mereka dianggap jahil di dalam ilmu-ilmu agama dan hukum hakam, malah mereka dianggap memiliki ilmu-ilmu batin yang tidak berasas. Perjuangan mereka menentang kaum kafir penjajah ( Inggeris ) dianggap tidak lebih daripada perjuangan kebangsaan yang menuntut kemerdekaan tanahair semata. Tidak melibatkan niat untuk mendaulatkan agama. Semata-mata untuk menghalau penjajah daripada terus meratah hasil-hasil negara sampai bila-bila dari bumi tercinta tanpa kesudahannya.

Besambung insya' Allah.............................